Frits Sonnenberg presenteert Poëtische Geometrie.
Gedurende de maand december wordt door Frits Sonnenberg de galerie van Arsis gevuld met zijn werk. Onder de titel Poëtische Geometrie laat Frits zowel objecten als meubelen zien.
Een mooi algemeen verslag met foto impressie vindt u op de site van Bergen op Zoom Nieuws
Bij de opening door Hans Timmermans sprak deze de volgende inleiding uit:
Over zijn werk zegt Frits:
“In mijn werk tracht ik boeiende en verrassende aspecten in het beeld te scheppen door gebruik te maken van o.a. ”de gulden snede”, de Fibonacci reeks, ritmes, contrasten.
Ik haal ook inspiratie uit “graancirkel-reconstructies”.
Graancirkels worden op een aantal plaatsen in de wereld in het landschap gevonden en bezitten veelal verrassende geometrische eigenschappen.
Geniet van en omarm de schoonheid en uitwerking van de ontmoeting van kunst en geometrie. “
— x —
Een maand of wat geleden vroeg Frits me of ik muziek wilde maken bij zijn expositie in de ARSIS-galerie in december 2017
Nog wat later vroeg hij of ik ook de opening van de expositie zou willen doen.
Op een tweetal onbewaakte momenten zei ik: “ja, leuk, dat wil ik graag doen!”.
Maar ja, na een tijdje drong de vraag zich op: “Hoe dan wel ?”
Hoe componeren gaat is eenvoudig (als je dat kan en het vaker doet), het is een kwestie van beginnen en zien wat er gebeurt en vervolgens dat wat gebeurt in goed banen leiden. Of soms begin je met een strak plan dat na verloop van tijd ontspoort en dan alsnog in goede banen geleid wordt. Veel kunstwerken ontstaan op die manier in allerlei disciplines van Kunst.
In veel gevallen neemt op den duur het artistieke werk, de compositie zelf, het heft in handen en maakt zichzelf via het vakmanschap en de stuurkunst van de kunstenaar.
Maar de opening, hoe doe je dat eigenlijk, wat is dat een opening?
Antwoord vinden op die vraag is een kwestie van … nadenken? over …. het nadenken ? !!
In gesprekken met Frits doet hij uitspraken als: “Ik geniet eigenlijk het meeste van de pauzes.
Om pauzes te hebben moet je wel dingen doen anders zijn er geen pauzes, dingen doen op weg van pauze naar pauze.”
Frits beschrijft zo een toestand van rust en een toestand van beweging naar de volgende toestand van rust.
Dat is bijzonder maar ook weer niet.
Bijzonder is zo’n visie op werken en leven. Het bekijken in termen van rust of stilstand en beweging is al heel oud, al meer dan 3000 jaar om (niet zo) precies te zijn.
De I Tjing is een heel oud Chinees boek, de fundamenten van het boek dateren van duizenden jaren geleden, wat we er tegenwoordig van kennen is ca. 3000 jaar oud.
Als volledige titel wordt ook vaak genoemd “ I Ching, het boek der veranderingen”.
“
Een van de overleveringen verhaalt over de Chinese mythologische wijsgeer Foe Si. Hij leefde in de dageraad der mensheid en creëerde een onwrikbaar wiskundig model waarin alle veranderingselementen van het universum zijn vervat, ofwel de combinatie 64 symbolen of hexagrammen die elk uit zes lijnen bestaan. Voor velen in China maar ook in het Westen is de I Tjing het belangrijkste en meest magische boek dat ooit geschreven is. “
(Zie ook: https://mens-en-samenleving.infonu.nl/filosofie/164276-de-i-tjing-een-magisch-boek.html)
Het is niet alleen een orakel-boek maar vooral een boek dat bij elke vraag heel verschillende perspectieven laat zien en daardoor een andere manier van denken schetst, een ander perspectief op de vraag of op het antwoord dat de vraagsteller zelf al min of meer beseft/weet/ervaart/aanvoelt.
Andere perspectieven op het leven, de wereld, waarnemen etc., zaken waar de gesprekken met Frits ook al snel over gaan.
De Engelse titel van het boek is “I Ching, the book of Changes”
1951 is een belangrijk jaar. Ik werd zelf in 1951 geboren maar dat viel toen nog niet zo op 🙂
Wat heel belangrijk is geworden is dat de Amerikaans componist John Cage in 1951 de
“Music of Changes” componeerde, een werk waarin de methode van componeren veel belangrijker is dan het eindresultaat.
De I Tjing is (min of meer) als methode gebruikt, John Cage was een Boeddhist en bekend met veel Oosterse wijsheid.
(John Cage gebruikte de bamboestokjes methode als toevalsgenerator.
Hoewel de muziek bekend is geworden als een vroeg voorbeeld van toevalsmuziek is er in werkelijkheid heel veel aan gecomponeerd! Pas veel later maakte John Cage zich als componist onzichtbaar met het verbijsterende (maar ook heel verlichtende werk) 4’33 ).
(Dat betekend 4’33 stilte.. NB: er zijn talloze uitvoeringen van dit stuk bekend en geregistreerd, bv. ook een cd-registratie van Frank Zappa 🙂
Het bewegen van pauze naar pauze heeft bij Frits heel veel te maken met nadenken over het denken zelf, de methode van denken en werken, de manier om waar te nemen, te beleven, te ontdekken enzovoort. In Frits zijn werk zijn normbepalende principes zoals de Gulden snede en de Fibonacci-reeks belangrijk. De Gulden snede en de Fibonacci-reeks zijn dan ook geliefd bij componisten als vormbepalend element.
(Zie b.v. https://webshop.donemus.nl/action/front/composer/Boerman%2C+Jan)
Nadenkend over pauzes en beweging, over rusttoestand, verandering en een nieuwe rusttoestand, leek het me verstandig om de I Tjing te raadplegen.
Ik stelde de vraag:
“Wat is je commentaar op de expositie van Frits?”
Dat leverde opmerkingen als:
“
Dit is het hexagram van de kundigheid en het meesterschap.
….. zijn producten zijn het bewijs
Alle aspecten van het ware vakmanschap vind je in dit teken terug:
rustig en zwijgend de taak uitvoeren
kalme observatie van het materiaal
controle over vormkracht
“
Er was ook commentaar te vinden in de beweging, de verbinding tussen dat vakmanschap en de vraag zelf, dat commentaar ging misschien wel vooral over de vragensteller:
“
Als je geconcentreerd een vraag stelt geeft de I Tjing antwoord.
Dat antwoord gaat over wat je geest bezighield op het moment van vragen.
Als het antwoord niet tot je doordringt heeft het geen zin om de vraag nog eens te stellen.
Als een antwoord je niet duidelijk is, neem dan afstand van je onbegrip en bekijk de vraag of het antwoord de volgende dag of later opnieuw.
“
Frits zou het misschien zo zeggen:
“Als het probleem echt groot is is het verstandig om er niet mee bezig te zijn, de oplossing ligt meestal om de hoek maar als je er zo mee bezig bent valt die oplossing meestal niet op!”
Met andere woorden: er zo mee bezig zijn verhinderd je om de oplossing te vinden.
Maar ja, dan zijn er nog steeds de graancirkels:
Wat is een graancirkel? En hoe komt die daar?
Het antwoord op die vraag is misschien wel veel minder belangrijk dan het nadenken erover.
Misschien is nadenken over het nadenken zelf wel veel belangrijker.
Misschien is ervaren en beleven nog veel belangrijker dan het vinden van een antwoord en ook veel belangrijker dan al dat denken.
Ervaren en beleven zijn, net zoals denken, stadia van bewustzijn en soms zit de ratio die soms bij denken hoort danig in de weg.
Een gesprek met Frits gaat ook vaak over stadia van bewustzijn, meditatie, manieren van waarnemen, spiritualiteit, inspiratie, …. er werkelijk zijn in het hier en/of nu … en over werkelijk waarnemen en beleven.
Frits zijn werk ademt bewondering en verwondering voor zijn bronnen van inspiratie, het ademt bewustzijn en verstilling, het bekijken alleen is niet genoeg, het werk ervaren zonder OORDEEL of MODEL of THEORIE is een verademing en maakt veel duidelijk.
Frits zijn werk ademt die verwondering en verstilling ook uit als het in een interieur hangt, ook hier in de galerie in een overzicht.
Mijn muziek probeert die verstilling, verwondering en verademing te benadrukken.
Ik gebruik daarvoor speciale 10 tot 12-tonige akkoorden om natuurlijke klanken te kleuren en maak daar collages mee die sterk doen denken aan natuurlijke omgevingen zoals strand, zee, branding. U kunt eventueel een paar laarzen lenen bij de informatiebalie.
Frits zijn werk krijgt met die gekleurde geluiden een modaal randje.
‘Modaal’ in muziek betekent echter iets heel anders dan ‘gemiddeld’.
Modaliteit is een manier om harmonie te scheppen, een manier die al in het Gregoriaans bestaat en in de Middeleeuwen ver uit-ontwikkeld werd en in ook de Jazz zorgt voor harmonie, samenhang, verstilling en expressie.
Ik gebruik dat soort modaliteit in mijn geluidskunst en in mijn elektronische kunstmuziek.
— x —
Het openen van een tentoonstelling van het werk van één van de founding fathers van Arsis vandaag in de Arsis-galerie is een eervolle taak die ik met veel plezier op me neem.
Met de wens dat de toeschouwers de harmonie, verstilling, verwondering, bewondering en spiritualiteit in het werk van Frits mogen ervaren, open ik dan ook met veel plezier en met veel bewondering voor Frits en zijn werk deze expositie.
Dank U wel!
Uitgesproken door Hans Timmermans, 1 december 2017. ARSIS-galerie te Bergen op Zoom, St. Annastraat.
Mooie opening van de december 2017 tentoonstelling van Frits Sonnenberg – Poëtische Geometrie